Η ΠΑΠΙΣΣΑ ΙΩΑΝΝΑ

Ἡ Πάπισσα Ἰωάννα εἶναι χωρὶς ἀμφιβολία τὸ πιὸ πολυδιαβασμένο καὶ συζητημένο βιβλίο τῆς Ἑλληνικῆς Γραμματολογίας, ἕνα βιβλίο ποὺ ἀκόμα καὶ σήμερα κεντρίζει τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ ἀναγνώστη, ὄχι βέβαια γιὰ τὶς σκανδαλιστικές του πλευρὲς ποὺ τόσο θορύβησαν τὴν κοινωνία τῆς ἐποχῆς του, ὅσο σὰν ἕνα δεῖγμα γραφῆς ποὺ ξαφνιάζει γιὰ τὴν πρωτοτυπία του, τὸ σπιθηροβόλο του πνεῦμα καὶ τὴν εὑρηματικότητα τοῦ ὕφους, ἑνὸς ὕφους ποὺ ἀποτελεῖ καὶ τὴν κατεξοχὴν «ἀποκλειστικότητα» τοῦ συγγραφέα του.

Γραμμένο καὶ τυπωμένο στὰ 1866, ὅταν ὁ Ἐμμανουὴλ Ροΐδης ἦταν μόλις τριάντα ἐτῶν, γνώρισε ἀμέσως μιὰν ἐκπληκτικὴ κυκλοφοριακὴ ἐπιτυχία («δὲν ἔμεινε σχεδὸν ἄνθρωπος ποὺ νὰ μὴν τὸ διάβασε») καὶ σ’ αὐτὸ συνετέλεσε ἀσφαλῶς καὶ ὁ ἀναπόφευκτος ἀφορισμός του ἀπὸ τὴν ἐκκλησία – καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ θεωρεῖται τὸ περισσότερο ἀντιπροσωπευτικὸ (ὁπωσδήποτε τὸ πιὸ γνωστὸ) ἔργο τοῦ συγγραφέα, μολονότι μεταγενέστερα γραπτὰ ἀναδεικνύουν στὸ ἔπακρο τὶς ἀρετὲς καὶ τὴ μοναδικὴ ἰδιοτυπία τοῦ θρυλικοῦ πιὰ «ροΐδειου ὕφους».

Ἡ Πάπισσα Ἰωάννα εἶναι τὸ μοναδικὸ μυθιστόρημα («μεσαιωνικὴ μελέτη» τὴ θέλει ὁ ἴδιος) ποὺ ἔγραψε ὁ Ἐμμανουὴλ Ροΐδης.