ΤΟ ΒΑΤΕΡΛΩ ΔΥΟ ΓΕΛΟΙΩΝ

Καρπός τῆς γόνιµης δεκαετίας τοῦ 1930, τό µυθιστόρηµα Τό Βατερλώ δυό γελοίων ἀποτελεῖ, µαζί µέ τά µυθιστορήµατα Μαριάµπας (1935) καί Τό Σόλο τοῦ Φίγκαρω (1939), µιά τριλογία, ἡ ὁποία συνιστᾶ τό σηµαντικότερο µέρος τοῦ πεζογραφικοῦ ἔργου τοῦ συγγραφέα. Τό µυθιστόρηµα ὁλοκληρώθηκε στίς ἀρχές τοῦ 1937, εἶδε ὅµως τό φῶς τῆς δηµοσιότητας µόλις εἴκοσι δύο χρόνια ἀργότερα, καί, ὅπως προκύπτει ἀπό ποικίλα στοιχεῖα, σέ νέα ἐκδοχή.

Ὅταν ἐκδόθηκε Τό Βατερλώ δυό γελοίων (1959), τό νεωτερικό µυθιστόρηµα θεωρεῖται πιά κατορθωµένο γεγονός. Ἡ κριτική, συνηθισµένη στίς ἀκροβασίες τῆς γραφῆς τοῦ Σκαρίµπα, ὑποδέχθηκε εὐνοϊκά τό νέο µυθιστόρηµα, ἐπαινώντας τή σατιρική του διάσταση καί τό προσωπικό του ὕφος, τήν ἐκκεντρική του δοµή καί τήν ἰδιωµατική του γλώσσα. Τό Βατερλώ δυό γελοίων ἀποτελεῖ τό ἐκτενέστερο πεζογραφικό ἔργο τοῦ συγγραφέα, ἀλλά καί ὁριακό σηµεῖο ὡς πρός τήν ἐξάρθρωση τῆς γλώσσας καί τήν ἀπόκλιση ἀπό τίς ἀφηγηµατικές νόρµες.

Μετεωριζόµενος ἀνάµεσα στήν πραγµατικότητα, στή φαντασία καί τό ὄνειρο, ὁ µύθος εἶναι ἐντελῶς ἀπίθανος, ἐνῶ συγχρόνως ἰσορροπεῖ θαυµαστά ἀνάµεσα στήν οἰκονοµία τῆς πλοκῆς του καί τίς εὑρηµατικές παρεκκλίσεις του ἀπ’ αὐτήν, δηµιουργώντας ἕναν κόσµο πού σοῦ ἐπιβάλλεται µέ τήν εἰρωνεία καί τό χιοῦµορ του. Ὅ,τι ὑπερισχύει βέβαια δέν εἶναι ἡ ἀληθοφάνεια ἑνός φανταστικοῦ περιστατικοῦ, ἀλλά ἡ ὑπονόµευση τῆς πραγµατικότητας ἀπό τή φαντασία, τῆς ἀλήθειας ἀπό τό συγγενικό της ψεῦδος, τῆς καθεστηκυίας τάξης πραγµάτων ἀπό τήν αὐθαίρετη συναρµογή τους. Χρησιµοποιώντας τρία στοιχεῖα πού ἀποτελοῦν λέξεις-κλειδιά γιά τήν ποιητική τοῦ Σκαρίµπα –ρόλος, µεταµφίεση, ψεῦδος–, ἀλλά καί δοµηµένο πάνω σέ µιά πυραµίδα φτιαγµένη ἀπό ψεύδη, τό Βατερλώ δυό γελοίων θά µποροῦσε νά ἰσχυριστεῖ κανείς ὅτι συµπυκνώνει τήν ποιητική τοῦ ψεύδους (καί τῆς ψευδαίσθησης) διάσπαρτη ὡς πρακτική –ἀλλά καί ὡς θεωρία– σχεδόν σέ ὅλο τό ἔργο τοῦ συγγραφέα.

> Τα βιβλία του Γιάννη Σκαρίμπα