ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ο Έντουαρντ Μπερνέζ υπήρξε μία εμβληματική μορφή της μαζικής χειραγώγησης και της προπαγάνδας στις δυτικές δημοκρατίες του 20ού αιώνα. Υπήρξε ο ιδρυτής και ονοματοθέτης του επαγγελματικού κλάδου που είναι ευρύτερα γνωστός ως Δημόσιες Σχέσεις (Public Relations) – όνομα που επινόησε για επικοινωνιακούς λόγους, μιας και η λέξη προπαγάνδα ήταν αρνητικά φορτισμένη ήδη από τον καιρό του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. 

Η καινοτομία του ήταν ότι αξιοποίησε προπαγανδιστικά –τόσο στη διαφήμιση όσο και στην πολιτική– τις πρωτοπόρες μελέτες και παρατηρήσεις τής, τότε νέας, επιστήμης της Ψυχολογίας, όσον αφορά τη συμπεριφορά της μάζας και του κοινού νου.

Σε αυτό το μικρό δοκίμιο εκτίθενται οι θεμελιώδεις αξίες, επί των οποίων οικοδομήθηκε η καταναλωτική κουλτούρα της Δύσης που έχει τις ρίζες της στα φαινόμενα που προέκυψαν από τη μαζική παραγωγή.

Η προπαγάνδα είναι κατά τον συγγραφέα το εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιούν οι ισχυρές ελίτ, προκειμένου να διατηρήσουν την εξουσία και τα προνόμιά τους, αλλά και το εργαλείο οργάνωσης κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας εν γένει. Είναι πρωτίστως ένα εργαλείο για να παρακαμφθεί η δημοκρατία προς όφελος των ελίτ, νοούμενη ασφαλώς ως οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία που στοχεύει στη συλλογική διαμόρφωση των κοινωνικοοικονομικών θεσμών, και όχι ως εύηχο λεκτικό σύμβολο κρατικής ή άλλης προπαγάνδας. Εν προκειμένω, ο Μπερνέζ προσπαθεί να εξουδετερώσει τις όποιες λαϊκές κατακτήσεις εντός του αστικού πολιτισμού μέσω της μαζικής χειραγώγησης, χρησιμοποιώντας παράλληλα τη λέξη δημοκρατία σε κάθε ευκαιρία, προκειμένου να συνδέσει την προπαγάνδα του με τα αυθόρμητα θετικά αντανακλαστικά που, τότε ακόμα, προκαλούσε η λέξη στις μάζες.

Μετάφραση: Δημήτρης Ταννής

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
ΕΞΩΦΥΛΛΟ (300dpi, JPEG)