Δημοσθένης Κούρτοβικ
ΑΝΤΙΛΕΞΙΚΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑΣ
isbn 960-211-189-5
Σελ.: 107, Σχήμα: 12,1Χ19, Έκδοση: 1994, Εξώφ.: ΜαλακόΤιμή καταλόγου €15,50 Τιμή προσφοράς €10,54 Έκπτωση 32%
/
Τα τελευταία χρόνια κρατούσα, στο περιθώριο της κριτικογραφικής και δοκιμιογραφικής δουλειάς μου, σποραδικές σημειώσεις που συνόψιζαν, λίγο-πολύ επιγραμματικά, κάποιες διαπιστώσεις μου για την πολιτισμική, ιδιαίτερα τη λογοτεχνική, κίνηση στην Ελλάδα κατά κύριο λόγο, αλλά, σε όχι μικρό βαθμό, και στον σημερινό κόσμο γενικότερα. Όποτε μου δινόταν η ευκαιρία, ενσωμάτωνα αυτές τις παρατηρήσεις σε κριτικά σημειώματά μου, κατά κανόνα όμως τις χρησιμοποιούσα απλώς ως βοήθημα στην προσπάθειά μου να δώσω στη σκέψη μου καλύτερη οργάνωση και καθαρότερη προοπτική. [...]
Το "Αντιλεξικό", που προέκυψε με τη λημματογραφική ταξινόμηση των παρατηρήσεών μου, μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος κριτικής της νεοελληνικής κουλτούρας, αν δεν επιμένει κανείς σ' έναν πολύ αυστηρό ή πολύ σοβαρό ορισμό αυτής της έννοιας. Όπως όμως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, περιέχει και σκέψεις γύρω από φαινόμενα της σύγχρονης κουλτούρας, γενικά γιατί η ελληνική πολιτισμική ζωή, παρ' όλες τις ιδιομορφίες της, δεν παύει να δέχεται επιρροές από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα του εξωτερικού, ν' απηχεί ως έναν βαθμό γενικότερα πολιτισμικά προβλήματα και να εμφανίζει καταστάσεις που παρατηρούνται ή παρατηρούνταν και αλλού.
Ο χαρακτηρισμός "αντιλεξικό" δεν δικαιολογείται μόνον από το γεγονός ότι δεν πρόκειται, φυσικά, για λεξικογραφικές ερμηνείες των όρων που λημματογραφούνται τον διάλεξα επίσης επειδή οι ιδέες που σκιαγραφώ είναι αντίθετες στις κυρίαρχες αντιλήψεις για τη νεοελληνική πνευματική ζωή. Για όσους με γνωρίζουν από προηγούμενες δημοσιεύσεις μου στον χώρο της λογοτεχνικής κριτικής, αυτό δεν θ' αποτελέσει έκπληξη. Ξέρω ότι πολλοί θα δυσανασχετήσουν πάλι, και παραδέχομαι ότι στενοχωριέμαι γι' αυτό: μακροπρόθεσμα, μόνο σε ανώριμα πνεύματα αρέσει να σκανδαλίζουν. Αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται να είναι κανείς πνεύμα αντιλογίας για να διαφωνήσει με συμβατικές θέσεις που, στην προκειμένη περίπτωση, κινούνται μεταξύ μιας γενικόλογης, ρητορικά ευχολογικής αισιοδοξίας και μιας εξίσου γενικόλογης, ανώδυνης και καταναλώσιμης μεμψιμοιρίας αρκεί λίγος κοινός νους και, προπαντός, τόση ειλικρίνεια όση απαιτείται για να μην αποφεύγει κανείς οπωσδήποτε να λέει δυσάρεστα πράγματα, επιδιώκοντας να είναι πάντα αποδεκτός.
Το "Αντιλεξικό", που προέκυψε με τη λημματογραφική ταξινόμηση των παρατηρήσεών μου, μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος κριτικής της νεοελληνικής κουλτούρας, αν δεν επιμένει κανείς σ' έναν πολύ αυστηρό ή πολύ σοβαρό ορισμό αυτής της έννοιας. Όπως όμως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, περιέχει και σκέψεις γύρω από φαινόμενα της σύγχρονης κουλτούρας, γενικά γιατί η ελληνική πολιτισμική ζωή, παρ' όλες τις ιδιομορφίες της, δεν παύει να δέχεται επιρροές από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα του εξωτερικού, ν' απηχεί ως έναν βαθμό γενικότερα πολιτισμικά προβλήματα και να εμφανίζει καταστάσεις που παρατηρούνται ή παρατηρούνταν και αλλού.
Ο χαρακτηρισμός "αντιλεξικό" δεν δικαιολογείται μόνον από το γεγονός ότι δεν πρόκειται, φυσικά, για λεξικογραφικές ερμηνείες των όρων που λημματογραφούνται τον διάλεξα επίσης επειδή οι ιδέες που σκιαγραφώ είναι αντίθετες στις κυρίαρχες αντιλήψεις για τη νεοελληνική πνευματική ζωή. Για όσους με γνωρίζουν από προηγούμενες δημοσιεύσεις μου στον χώρο της λογοτεχνικής κριτικής, αυτό δεν θ' αποτελέσει έκπληξη. Ξέρω ότι πολλοί θα δυσανασχετήσουν πάλι, και παραδέχομαι ότι στενοχωριέμαι γι' αυτό: μακροπρόθεσμα, μόνο σε ανώριμα πνεύματα αρέσει να σκανδαλίζουν. Αλλά δεν νομίζω ότι χρειάζεται να είναι κανείς πνεύμα αντιλογίας για να διαφωνήσει με συμβατικές θέσεις που, στην προκειμένη περίπτωση, κινούνται μεταξύ μιας γενικόλογης, ρητορικά ευχολογικής αισιοδοξίας και μιας εξίσου γενικόλογης, ανώδυνης και καταναλώσιμης μεμψιμοιρίας αρκεί λίγος κοινός νους και, προπαντός, τόση ειλικρίνεια όση απαιτείται για να μην αποφεύγει κανείς οπωσδήποτε να λέει δυσάρεστα πράγματα, επιδιώκοντας να είναι πάντα αποδεκτός.